Vergeet Bob, ontmoet Bea.

Goede trainingen zijn ook voor de trainer uitdagend. In de boeiende confrontatie tussen inhoud en praktijk openbaren zich dan nieuwe vraagstukken en inzichten. Een mooi voorbeeld daarvan ervoeren wij tijdens onze workshop Omgevingstafel voor de gemeente Gouda. In deze workshop bereiden de adviseurs als adviseur een gesprek voor met een initiatiefnemer. Hiervoor bieden we het bekende BOB-model toe aan: beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming. Dit model hebben wij in onze trainingen veel gebruikt. Maar sinds deze week doen we dat niet meer.

Tijdens de workshop leerden wij namelijk een paar dingen.

Tijdens de beeldvorming mogen de adviseurs open vragen stellen. Tegelijkertijd zijn zij benieuwd hoe de initiatiefnemers het beleid van de gemeente in hun plan verwerken. Zij popelen om hierover vragen te stellen. Dat bemoeilijkt de openheid en leidt tot allerlei moeizame vragen als ‘Welke ruimte ziet u om in dit plint van dit gebouw publieke voorzieningen te realiseren?’. Dit kan beter.

Het beleid van de gemeente is een feit. Feiten mogen tijdens de beeldvorming benoemd worden: ‘Onze gemeente vindt collectieve voorzieningen belangrijk’. Vervolgens kan de initiatiefnemer worden bevraagd naar zijn ideeën hoe dit beleid in zijn plan wil verwerken. Duidelijkheid dient de beeldvormend. Omgekeerd kan de initiatiefnemer de adviseurs vragen welke mogelijkheden zij zien om zijn plan te verbeteren. De Omgevingstafel wordt op deze manier een waardevol gesprek waarin initiatiefnemer en adviseurs gelijkwaardig en transparant denkbeelden delen.  

Verder vinden de adviseurs het woord ‘oordeelsvorming’ verwarrend. Het geeft een verkeerde impuls aan hun denken en daarmee aan hun houding tijdens een Omgevingstafel. Een van de adviseurs merkte op dat zij ‘door het woord “oordelen” automatisch op zoek gaat naar de tekortkomingen in het plan’. En voegde zij hieraan toe ‘ik vergeet hierdoor de kansen te onderzoeken’. Haar collega’s bevestigden deze opmerking. Dat is ook logisch. Een oordeel is immers ‘een persoonlijke waarheid, die voortkomt uit het eigen referentiekader’. Aangezien veel professionals hun eigen waarheid koesteren, kan oordeelsvorming ook nog verdeeldheid onder de adviseurs in de hand werken. Het woord ‘exploreren’ doet meer recht aan het doel van de Omgevingstafel: het onderzoeken en omvormen van koppelkansen en belemmeringen tot een haalbaar en wenselijk plan.

Een vergelijkbare redenering hanteerden de adviseurs bij het woord ‘besluiten’. Ook dit woord zette hen op het verkeerde been. ‘Besluiten’ hebben een onomkeerbaar karakter. Een besluit herzien ligt gevoelig. Terwijl iedereen weet dat fysieke initiatieven nog aan veel veranderingen onderhevig zijn. Het woord ‘adviseren’ doet meer recht aan de bedoeling van de Omgevingswet en schenkt de adviseurs meer vertrouwen: een oplossingsgericht voorstel, waarin alle belangen zorgvuldig gewogen zijn. Dat wij het niet eerder zelf hebben bedacht.

De les van deze workshop was helder: vergeet BOB, ontmoet BEA. Dank gemeente Gouda voor deze mooie inzichten, ook namens alle toekomstige deelnemers aan onze workshops.